Dit wilden jullie weten over mijn ADHD

Een paar dagen terug deelde ik op Instagram dat ‘het leven even wat minder makkelijk was’ aangezien mijn ADHD medicijnen momenteel niet leverbaar zijn. En zoals altijd wanneer ik het woord ADHD in de mond neem, roept dat een hoop vragen op. Tijd om ze te beantwoorden!

Ik gebruik trouwens de termen ADHD, ADD en AD(H)D door elkaar. Dat is omdat ik ADH.. omdat ik ‘het gecombineerde type ben’ én omdat ik het leuk vind als deze blog op alledrie die termen wordt gevonden.

Want is het ergste van het hebben van ADHD?

Ik kan natuurlijk alleen delen vanuit mijn ervaring, maar bij mij zijn het de volgende drie dingen:

1. Dat ik me afhankelijker voel van medicijnen dan ik zou willen. Dat is ook heel fijn, want ‘mijn pilletjes’ werken gewoon echt goed; ze zorgen ervoor dat ik een filter heb en het me veel minder energie kost om te focussen.
2. De onrust in mijn hoofd. Het is nooit, maar dan ook nooit even stil.
3. Dat mensen me soms het idee geven dat ADHD niet echt iets is. Alsof ik met het slikken van medicijnen eigenlijk een te makkelijke weg kies. Ze vinden dan dat ik gewoon meer zou moeten mediteren, ijsbaden zou moeten nemen, nooit meer suiker zou moeten eten, breathwork zou moeten doen, meer vis zou moeten eten, moeten stoppen met magnetronmaaltijden eten en ik me dagelijks 5 uur zou moeten masseren met eenhoorn-urine. (Oké, dat laatste niet, maar zo voelt het bijna wel.)

Waardoor wist je dat je ADHD hebt?

Nou, ik wist jarenlang niet dat ik ADHD had!

Op de basisschool had ik een jongen in de klas met ADHD. Hij at puntenslijpsel, was heel druk en zat vaak irritant op zijn stoel te wiebelen. In de verste verte leek zijn gedrag niet op het mijne, ik was dromerig en zat vooral uit het raam te staren. Dus er was in die tijd totaal geen aanleiding om te denken ‘dat ik het had’.

Pas jaren later, toen ik hoorde van ‘ADD’, een variant waarbij er vooral veel sprake was van concentratieproblemen, ging er bij mij een belletje rinkelen. Ik studeerde toen net aan het Conservatorium en dat viel behoorlijk tegen. Op de middelbare school had ik al veel moeite met leren, maar ik dacht altijd ‘als ik op het Conservatorium zit, dán kan ik me wél concentreren, want dan vind ik de lessen ook interessant’.

Niet dus.

Welke geweldige docent er ook voor mijn neus stond, het maakte niet uit. Mijn aandacht werd alsnog getrokken naar de knipperende lamp, het geluid van de bassist in het lokaal onder me, de vogels die langs vlogen of gewoon, mijn eigen gedachten. Ik had het concentratievermogen van een visstick.

Het niet kunnen concentreren was een probleem, maar ook de onzekerheid die erbij kwam kijken was heftig. Wat ik ook deed, het leek voor de buitenwereld alsof ik niet genoeg mijn best deed. Alsof ik niet probeerde op te letten. Alsof ik dingen niet belangrijk genoeg vond.

Sinds wanneer weet jij dat je ADHD hebt?

Sinds 2008. Zodra ik meer hoorde over ADD en ADHD bij vrouwen, overlegde ik met mijn huisarts en werd ik doorverwezen. Na onderzoeken en een gesprek met een psycholoog en mijn ouders, kreeg ik de diagnose ‘aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit, overwegend onoplettend type’. En waar sommige mensen het verschrikkelijk vinden dat er labeltjes worden geplakt, was de dag dat ik de diagnose kreeg, een van de mooiste dagen van mijn leven. Ik had ineens bewijs: ik was niet lui, of slecht, of dom, mijn brein werkt gewoon anders!

Je hebt/bent toch ook HSP, wat is het verschil met ADD?

Haha, ja. ADD, ADHD, HSP, spaar ze allemaal… HSP is de afkorting voor ‘highly sensitive person’, oftewel: iemand die hooggevoelig is. Dit is overigens meer een kenmerk dan een officiële diagnose, ‘HSP’ is nog niet opgenomen in de DSM. (Dat is zeg maar de ‘psychologen-Bijbel’ met daarin alle psychische stoornissen.)

Tussen ADD, ADHD en HSP zijn best wel wat overeenkomsten, zoals snel overprikkeld raken. Dat maakt het ook lastig om te bepalen waar het ene stopt en het ander begint. Dus ik kan je dit niet goed uitleggen, vrees ik.

Heeft je hele familie het?

Een van mijn familieleden is ook getest, op latere leeftijd. Die had ‘het’ ook. Van wat ik weet, zijn wij de enige 2 in de familie met die diagnose.

Welke verschillen merk je tussen ‘normale’ mensen en mensen met AD(H)D?

Mensen zónder kunnen zich veel beter concentreren. Zelfs als er lampen heel snel knipperen en er meerdere mensen tegelijkertijd praten. Ze kunnen water koken, zich dan herinneren dat ze thee gingen zetten, een zakje in het water doen, het zakje er op tijd uit halen zonder dat de thee te sterk is. En dan ook nog de thee opdrinken zonder dat-ie koud is geworden.

Ze kunnen het onthouden als iemand zegt ‘neem mijn pinpas maar mee, de code is 1234’. Ze stonden als kind niet opeens op in een stille klas om ineens stralend te vertellen ‘dat Marion morgen komt spelen’. En als ze denken ‘ik moet douchen’, gaan ze douchen, in plaats van dat ze voor zich uit blijven staren en hun lichaam niet van de bank opgetild krijgen omdat ze niet weten waar ze moeten beginnen.

Waarschijnlijk herkennen meerdere mensen zich in veel kenmerken hoor. Want iedereen is wel eens vergeetachtig of te laat. Het gaat denk om de frequentie waarop het gebeurt en de mate waarin het je leven belemmert. Ook het voorbeeld hierboven, dat het zelfs op het Conservatorium, met de meest interessante docenten, niet lukte om op te letten, vond ik wel tekenend.

Heb jij advies rondom medicijnen voor ADHD?

Advies niet en ik hoop ook echt dat je dat met je arts of psychiater overlegt! Zoals ik ook in mijn blogs over mijn miskraam noem: het is echt géén goed idee om klakkeloos medische adviezen aan te nemen van iemand op internet.

Maar, ervaring heb ik wel. Want na mijn diagnose mocht ik – naast dat ik samen met een psycholoog aan de slag ging met een werkboek starten met medicijnen.

In overleg met de psychiater, begon ik met Ritalin en moest ik een lijst bijhouden met wat ik ervan merkte en van welke bijwerkingen ik eventueel last kreeg. Heel precies weet ik het niet meer, maar ik meen me te herinneren dat ik van Ritalin nachtmerries kreeg en om die reden Concerta ben gaan proberen. Een medicijn wat je maar 1x per dag hoeft te nemen en dan voor zo’n 10 uur werkt.

Na een aantal maanden evalueren en ophogen slikte ik destijds uiteindelijk 68 mg Concerta per dag en dat was GE-WEL-DIG! Dat klinkt misschien alsof ik de hele dag liep te trippen, maar dat was natuurlijk helemaal niet zo. Het voelde gewoon alsof ik eindelijk ‘kon doen wat normale mensen ook kunnen’. Zoals, niet doen alsóf ik luisterde wanneer ik op een verjaardag was en met iemand sprak, maar echt daadwerkelijk kúnnen luisteren.

Van bijwerkingen heb ik weinig gemerkt, behalve dat ik in de eerste maanden wat minder eetlust had en een aantal kilo ben afgevallen. Inmiddels voelt ‘met medicatie’ voor mij als normaal (de kilo’s zitten er ook weer gewoon aan) en voelt zónder medicatie juist gek. Alsof ik zonder pillen weer de onrustige versie ben van mij. (Mijn vrienden en familie merken dat ook. Ik ben dan chaotischer, doe meer impuls-aankopen, luister minder goed, onderbreek vaker en stuur nog meer leestekens en emojis in berichtjes dan normaal.)

Je hoort overigens wel eens dat mensen zich door medicatie emotioneel afgezwakt kunnen voelen, maar daar heb ik echt 0 verschil in gemerkt. Ik heb met én zonder pillen een uitgebreid scala aan emoties, haha. Het leven is alleen makkelijker met pillen, waardoor ik me minder vaak klote voel.

Welke vooroordelen hebben mensen over je ADHD?

Nou, best wel veel eigenlijk:

• Dat ik heel druk ben en de hele dag beweeg. Haha, nee. Maar ik zit wel snel te frummelen aan mijn haren en kleding, en gebruik soms speciale sieraden voor mensen met ADHD.
• Een vooroordeel over het algemeen: ‘dat iedereen wel wat heeft en mensen niet zo snel etiketten moeten plakken.’ Dat is echt jammer. Ik heb namelijk ook wel eens pijn aan mijn been, maar begrijp ook dat iemand met een gebroken been een écht probleem wat ook verholpen moet en kan worden. Waarom zou je niet toejuichen dat mensen de juiste hulp krijgen?
• Dat ik altijd te laat ben. En ik moet bekennen, dat ik op tijd komen inderdaad nog steeds best lastig vind.
• Dat ik altijd alles kwijt ben, maar dat is in mijn geval vrijwel nooit. Alles heeft een vaste plek en als ik 1x per maand iets kwijt ben, is het veel. Hetgeen wat ik trouwens het meest kwijt ben, is mijn auto als ik ergens snel moet parkeren. Maar inmiddels zit er standaard zo’n AirTag in, zodat ik ‘em altijd terug kan vinden.

Hoe zorg jij dat je gestructureerd blijft zonder je creativiteit te verliezen?

Hm. Goeie vraag. Ik denk juist dat ik door de structuur ruimte gééf aan mijn creativiteit. Door meer structuur, ontstaat er overzicht. Overzicht geeft mij rust. En door een gevoel van rust, is er ruimte voor creativiteit.

Hoe ben je productief met ADHD?

Dat is soms best lastig, haha. Wat mij in ieder geval niet helpt, is het ‘Eat that frog’-principe, waarbij mensen hun dag starten met het moeilijkste wat op hun lijst staat. Een aantal dingen die wel helpen:

• Beginnen met een klein klusje, zoals tanden poetsen. Zodat ik in ieder geval iets heb gedaan en in beweging ben gebracht.
• Hardop aftellen: ‘Anne, je gaat opstaan en thee zetten in 5.4.3.2.1… GO!’
• Elk klusje wat gedaan moet worden, op mijn todolijst zetten. Op die manier heb ik overzicht heb en beland ik niet in een ‘freeze’ omdat ik overwhelmed ben.
• Sommige video’s alleen kijken als ik ondertussen iets anders doe. Interviews met kandidaten van ‘The Bachelorette’, luister ik bijvoorbeeld alleen als ik schoonmaak. Zo voorkom ik dat ik uren op de bank hang en video’s kijk.

Meer tips over productiviteit met ADHD deel ik in deze blog.

Heb jij last van executive dysfunctie en hoe ga je daarmee om?

Ik moet even googelen wat dat is. “Executieve functie is een parapluterm voor verschillende hogere aansturingsprocessen in je hersenen, om te kunnen functioneren in het dagelijks leven”, las ik hier.

Er zijn er blijkbaar vier. En aangezien ik mijn pillen niet op heb en nu hyperfocus op deze blog, loop ik ze allemaal langs.

1. Inhibitie, het controleren van impulsen. Gaat met pillen beter (zonder pillen ben ik geneigd heel Groupon leeg te shoppen), maar niet iets waar ik extreem mee worstel. Als ik lesgeef weet ik bijvoorbeeld ook heel goed dat mijn impulsen mijn lessen leuk maken, omdat daardoor juist nieuwe ideeën en speelse oefeningen ontstaan, die altijd wel ‘kloppen’ op dat moment.
2. Cognitieve flexibiliteit, het kunnen aanpassen aan situaties. Gaat prima, behalve als het gaat om ‘mijn omgeving’. Mijn werkplek moet schoon en netjes zijn en het huis ook. Ik kan het echt heel slecht hebben als ik thuis kom – de plek die mijn zone van rust en reinheid moet zijn, waar ik helemaal kan opladen – en mijn vriend dan ineens heel luid zit te gamen, de gordijnen half dicht heeft en overal troep heeft laten slingeren. Op een slechte dag kan dat echt een reden zijn om te gaan huilen.
3. Werkgeheugen, de tijdelijke opslag in je hersenen. Die is waardeloos. Het enige waar ik de tijdelijke opslag in mijn brein voor gebruik, is voor het onthouden van feedback, terwijl ik de leerling het hele lied wil laten zingen. Verder zorg ik dat ik overal de mogelijkheid heb om dingen op te schrijven, zodat ik – als ik bijvoorbeeld bijscholing volg over stemtechniek – ik mijn vraag op papier noteer, om ‘em dan later te stellen. Zo is-ie in ieder geval uit mijn hoofd.
4. Plannen. Dat is inmiddels iets waar ik heel trots op ben, omdat het heel goed gaat. Ik heb een geweldig systeem qua agenda, reserveer wekelijks 1 uur om mijn agenda bij te werken en kan daardoor de boel goed overzien. Omdat ik veel taken heb getimed, weet ik inmiddels ook hoelang dingen duren: voor het schrijven van een arrangement voor een zangavond in Breda moet ik bijvoorbeeld 2,5 uur inplannen, en voor het opbouwen van een workshop Ukelele & Zang 1,5 uur. (Het timen was overigens echt noodzakelijk, want ik onderschat van nature ALTIJD hoe lang iets duurt.)

Wat is het meest positieve van AD(H)D dat jij ervaart?

Oh, dat vind ik een heel leuke vraag om te beantwoorden! Het blijft lastig om te onderscheiden welke eigenschappen van me door AD(H)D komen, welke door HSP en welke gewoon door mijn persoonlijkheid, dat wel.

Het meest positieve vind ik denk ik dat het nooit saai is. Je kan je met mij gewoon niet vervelen en ik weet overal met fantasie en humor iets van te maken. Ik sprankel. (Over het algemeen, haha.)

Oeh! Nog iets! Dankzij mijn hyperfocus (een intense fixatie op een bepaald onderwerp) startte ik jaren geleden met het maken van mijn websites en ik ben gewoon heel trots op hoe die zijn geworden!

Heb je nog tips voor mijn kind met ADHD?

Ja, alles wat hier genoemd werd en alles uit mijn andere blog over ADHD. Daarnaast:

• Vroeger vond ik het moeilijk om om hulp te vragen. Nu merk ik dat om hulp vragen juist SUPERSLIM is. Anderen vinden het vaak fijn om te helpen en daarnaast zijn mijn problemen vaak sneller en met veel minder moeite opgelost.
• Sommige dingen zijn gewoon moeilijk. Dat ligt niet altijd aan jou en zelfs niet eens altijd aan je ADHD! Ik had ooit een yogadocente op zangles die bijna altijd te laat was! Als ik niet-ADHD-ers mail, krijg ik soms geen eens een reactie terug! Op tijd komen, plannen, overzicht houden, het ís ook best lastig allemaal.
• Stel grote pieker-problemen maximaal 1 dag uit. Je voelt je langer rotter wanneer je een slecht rapport stiekem verstopt, dan wanneer je het gewoon aan je ouders laat zien en samen kan bedenken hoe je ermee om kan gaan. En als je later groot bent: open de brieven met bekeuringen en de brieven van de belastingdienst, ze verdwijnen niet als je ze verstopt.
• Zoek iets waardoor je ontspant. Gamen/TikTokken lijkt ontspannend, maar het is vooral leuk. Mocht je dingen als yoga en mediteren stom en/of saai vinden, probeer dan bijvoorbeeld een tekenworkout – die vind ik heel leuk – of ga op een ‘shakti-mat liggen terwijl je pianomuziek luistert.
• Lieg niet. Het leven is zoveel makkelijker en overzichtelijker als je zegt ‘ik ben te laat want ik kon niet uit bed komen’ of ‘mijn huiswerk is niet af, want ik vond het moeilijk en ben toen maar gaan tekenen’.

Dat was het voor nu

Vragen? Stel ze gerust in de reacties! Ik zal deze blog aan blijven vullen met extra informatie.

Enne, wil je me horen babbelen over AD(H)D? Ik ging erover in gesprek met Tisha in haar podcast. Kan je er helemaal geen genoeg van krijgen? Beluister dan ook deze podcast die Renkse Zuurveen met me opnam over gewoontes!

Houdoe en veel liefs,

Anne

P.S. Of ik niet bang ben dat mensen niet meer met me willen werken…

Nope. ADHD is geen besmettelijke ziekte ofzo en juist dankzij het label, weet ik dondersgoed hoe ik ermee om moet gaan. Dus nee, ik kom niet te laat als je me boekt voor een zangworkshop voor je bedrijf of vrijgezellenfeestje. En ja, ik lever gewoon de juiste bestandstypes aan als je me een voice-over in laat spreken. Wat je wel aan me zal merken? Dat ik opvallend enthousiast en creatief ben in mijn werk. En oké. Dat ik het je vertel als er een lamp op je locatie irritant knippert en ik daardoor ben afgeleid. Dat dan weer wel.