Ik denk – want je leest in deze blog alleen maar mijn visie en ervaring – dat ‘hoe mensen reageren op een miskraam’ een niet te onderschatten impact heeft op de verwerking van een miskraam. Goede reacties geven waarschijnlijk troost en steun, terwijl onhandige of ongevoelige opmerkingen juist extra pijn kunnen doen en iemand misschien zelfs een rotgevoel kunnen geven over zichzelf.
Hieronder mijn persoonlijke ervaringen met de reacties op mijn miskraam, hopelijk ben je hiermee geholpen. (Ik schreef nog 11 andere blogs over dit onderwerp, hier vind je het complete overzicht.)
Reageren op een miskraam – 7 dingen die ik fijn vond
Laat ik voorop stellen: persoonlijk ben ik ENORM blij verrast met de reacties die ik kreeg en krijg op mijn miskraam. (Dat is voor een deel geluk, maar het zal ook te maken hebben met hoe ik zelf communiceerde over mijn miskraam en de enorme hoeveelheid mensen die dus ook wisten dat ik een miskraam had gehad.)
Hier een aantal reacties op mijn miskraam die ik heel erg fijn vond:
- Mensen die gewoon zeiden ‘ik weet eigenlijk niet wat ik moet zeggen’. Net als mensen die me stil een reep chocola of bloemen in handen duwden met een veelbetekenende glimlach. De intentie is duidelijk en het is fijn om te merken dat iemand aan je denkt.
- Als mensen vroegen ‘ik heb ook een miskraam gehad, vind je het fijn als ik mijn ervaring met je deel?‘ Ik heb heel veel gehad aan het lezen van de ervaring van anderen – zoals deze van Ester – maar vond het ook bijzonder fijn dat iedereen eerst vroeg of ik er behoefte aan had.
- Aandacht voor mijn vriend. Omdat hij amper online zichtbaar is, vond ik het extra attent als mensen hem ook sterkte wensten.
- De zin ‘je hoeft hier niet op te reageren’. Ik kreeg door mijn openheid in totaal zo’n 600 (!) reacties op mijn miskraam, via Insta, LinkedIn, Facebook, WhatsApp en mail. Daardoor is mijn inbox een chaos en voelde het heel geruststellend als ik gewoon mocht genieten van lieve berichtjes in plaats van stress te ervaren omdat ik op alles zou moeten reageren.
- Een paar vrouwen stuurden me; ‘je bent wel moeder nu, Anne’ en dat vond ik zo mooi. Alsof echt erkend wordt dat er een mensje bij me was, ook al is het stuk gegaan. Bij een enquête laastst kon ik op de vraag ‘heb je kinderen’ ook het antwoord ‘ja, maar niet bij me/niet op aarde’ en dat vond ik ook erg prettig. Want ik ben nu eigenlijk een moeder, maar ook weer niet. (Mijn vriend ervaart dat anders, maar het zat ook niet in zijn buik. En hij is ook gewoon wat nuchterder.)
- En, ik vond het mooi als mensen me hun spirituele visie stuurden (‘het zieltje wilde gewoon even proberen om naar de aarde te komen, maar besloot toch dat-ie er niet klaar voor was’) én er dan wel bij noemden dat het – ook al is dat een troostende gedachte – niet weg kon nemen dat ik misschien veel verdriet ervaarde. Ook dit artikel gaf me troost, net als een artikel uit de Happinez dat een van mijn leerlingen voor me meebracht en het gedichtje dat een andere leerling per post naar me stuurde.
- Vertrouwen. Het deed me goed om te merken dat mensen in woorden lieten merken dat ze erop vertrouwden dat ik hier mee om kon gaan. Daar ben ik meer mee geholpen dan betuttelende opmerkingen met hoe ik wel of juist niet zou ‘moeten’ rouwen. En niet alleen in woorden, ook in daden was ik blij met het vertrouwen van mensen. Het betekende bijvoorbeeld heel veel voor me als mensen – zelfs nieuwe mensen – wél gewoon naar mijn muziekworkshops en zanglessen kwamen. Daardoor gaven ze echt aan ‘ik vertrouw erop dat jij – ook nu – goede kwaliteit levert’. (Terecht ook, haha.)
Natuurlijk past niet alles bij iedereen: er zijn misschien ook mensen die door omstandigheden of karakter heel nuchter in hun miskraam staan en minder verdriet ervaren. Dat maakt het misschien ook best lastig om te reageren op een miskraam: je wil de ander wel de ruimte geven voor het verdriet, maar óók weer niet het idee geven dat-ie verdrietig móet zijn.
Je had gewoon nog even moeten wachten.
Fragment uit ‘Doodgewoon’. Een van mijn online zangleerlingen stuurde me het volledige gedicht – dat ze met de hand had uitgeschreven – per post. Heb het er nog dagen over gehad tegen mijn vriend; hoe mooi en lief ik het wel niet vond .
Dan mocht je op een dag bij mij op schoot.
Dan kon ik zien hoe lief je naar me lachte
en naar me keek. Dan was je nu niet dood.
Reacties op mijn miskraam – 4 dingen waar ik niet zo enthousiast over was
Er zijn ook wat dingen die ik ergens een beetje jammer vond, ook al begreep ik waar het vandaan kwam. Ze hebben me niet gekwetst dus ik ben er verder niet op in gegaan, maar af en toe heb ik wel een licht gevoel van irritatie ervaren.
- De opmerking ‘het komt goed en je krijgt echt nog (ee)n kindje(s)’. Want dat wéten we gewoon niet. Ik heb ook verhalen gehoord van vrouwen waarbij alle 7 zwangerschappen eindigden in een miskraam.
- Aannames. Zoals de soort van fysio die – toen ik er zelf achter aan zat – mailde ‘ja, ik zag dat we geen afspraak hadden staan, maar ik liet je maar even met rust want je hebt wel wat anders aan je hoofd’. Of dat iemand in mijn omgeving overwoog geen kinderfoto’s te sturen omdat dat misschien rot voor me was. Ik vind het fijner als mensen ernaar vragen en erop vertrouwen dat ik eerlijk mijn grenzen aangeef.
- Iemand in mijn omgeving die vooraf zei ‘oh, die miskraam, dat is fysiek gezien gewoon een soort menstruatie’. Ik snap dat ze dat dacht – het kindje was gestopt met groeien na 6 weken en dus echt heel klein – maar de miskraam was een bloedbad en ‘dat wat eruit moest’ was ehm… groot. Gelukkig was ik hier wel op voorbereid door de verloskundige en verhalen van andere vrouwen die een miskraam hadden gehad.
- Mensen die helemaal niks zeiden of deden. Zelfs een ‘ik vind het rot voor je maar vind het ongemakkelijk om het erover te hebben’ vind ik dan nog fijner. Maar niks is zo… niksig.
Reacties waar ik bang voor was (maar die gelukkig niet kwamen)
Er zijn een aantal opmerkingen waar ik op voorbereid was en waarvan ik wist; als mensen dát zeggen ga ik heeeuul erg duidelijk maken dat ik daar niet mee geholpen ben. Gelukkig is dat niet nodig geweest, maar ik weet van anderen dat onderstaande opmerkingen helaas wel voorkomen:
- ‘Ah joh, gelukkig was het maar een klompje cellen en nog niet echt een kindje, je wist niet nog niet eens of het een jongetje of meisje was.’
- ‘Sommige vrouwen zijn onvruchtbaar, jij weet in ieder geval dat je zwanger kán worden.’
- ‘Je hebt je miskraam gemanifesteerd omdat je er al rekening mee hield dat het mis kon gaan, je geloofde er dus gewoon niet genoeg in.’
- ‘Alles gebeurt met een reden.’
Mensen noemden overigens wél subtiel dát het inderdaad fijn is dat ik zwanger kan worden en dat het naar omstandigheden ‘fijn’ is dat het nu al misging en niet pas bij 32 weken. Daarnaast werd wel altijd benadrukt dat dat niet afdoet aan het verdriet dat er nu is, omdat we alsnog ons toekomstbeeld met dit kindje los moeten laten. Dat vind ik fijn, want inderdaad: ook ik zie de ‘positieve’ kanten, maar dat wil niet zeggen dat het nu niet alsnog ontzettend naar is.
Naast dat ik ergens vreesde dat mensen me het idee zouden geven dat ik me aanstelde, was ikzelf trouwens óók bang voor het tegenovergestelde. Zoals betuttelende opmerkingen als ‘om het te verwerken moet je echt stoppen met werken’ of ‘misschien moet je in therapie’. Gelukkig kreeg ik dat soort opmerkingen niet. (Er is overigens niks mis mee hoor, als mensen stoppen met werken of in therapie gaan, maar ik voelde en voel gewoon zelf heel goed wat ik nodig heb.)
Cadeautjes bij een miskraam
Ik had dit echt niet verwacht, maar naast alle reacties, heb ik ook behoorlijk wat cadeautjes gekregen tijdens mijn miskraam om me een hart onder de riem te steken. Dat is en was niet nodig. Echt niet. 100% niet. Maar ehm. Tja. Ik had er ook geen probleem mee ofzo.
(Het kan trouwens best dat cadeaus voor anderen wel heel erg belangrijk zijn. Hangt denk ik af van hun ‘liefdestaal’. Ik ben zelf heel slecht met cadeaus, dus zou er nooit aan hebben gedacht.)
Goed. Ik kreeg:
- Chocolade. Maar echt NIET NORMAAL hoe veel repen Tony Chocolonely ik heb gekregen. Heerlijk. Ja, je hoort mij niet klagen hoor. Naast de repen kwamen er ook onverwachte brownies per post – van iemand die ik alleen maar online ken, zo lief – en van anderen een chocoladehart, zelfgebakken koekjes en een reusachtige brownie.
- Bloemen. Ik kreeg zowel wat bosjes bloemen als losse bloemen als droogbloemen. Ook gewoon altijd mooi en lief en fijn om naar te kijken.
- Soep. Mijn zusje maakte soep in het weekend van de medicatie en dat was enorm fijn. Het scheelde headspace en het was ook niet verkeerd om – naast al die chocola – wat vitamines binnen te krijgen. Misschien is het raar, maar ik vind zelfgemaakte soep echt altijd een goed cadeau. Mijn schoonouders brachten trouwens aardbeien mee (misschien niet specifiek vanwege de miskraam) en ook dat vond ik een fijn en gezond alternatief voor al die goddelijke, maar niet zo voedzame, chocola.
- Kaarsen. Lekkere geurkaarsen ook zelfs. Heel attent en ook symbolisch dat iemand ‘licht in de duisternis’ wil brengen.
- Kaarten. Nogmaals, het is allemaal niet nodig en ik heb me ook gesteund gevoeld door de honderden reacties op Instagram. Toch is een kaart ook wel heel erg fijn, omdat het zo tastbaar is. Voor zover ik het weet, zijn er helaas geen speciale ‘wat klote dat je een miskraam hebt’-kaarten, maar met een kaart met ‘Ik denk aan je’ zit je altijd wel goed.
- En, heel onverwacht kreeg ik ook een herinneringskistje van hout, met een tekst erin gegraveerd. Ik heb echt de ogen uit mijn kop gejankt – dat is niet erg, verdriet kan beter stromen dan in je zitten rotten, denk ik maar – want ik vond het zó speciaal. Het voelde alsof de gever probeerde duidelijke te maken dat dit kindje en het verdriet niet weggestopt hoeven te worden, dat het letterlijk en figuurlijk ruimte in mag nemen. In dit kistje bewaren we nu de foto’s van de echo.
Waar je misschien wel rekening mee wil houden als je iemand een cadeau geeft bij een miskraam, is dat je het verdriet wel wil erkennen, maar niet wil opblazen. Ik zou dus wegblijven bij enorme kunstwerken, dure sieraden of reusachtige gedenkstenen.
Dit waren mijn ervaringen en ik hoop enorm dat je er wat aan hebt gehad. Maar vooral, ik hoop dat je de moed hebt en de tijd neemt om te reageren op een miskraam als iemand in je omgeving in zo’n situatie belandt. Hoe ongemakkelijk ook, een onhandige reacties is in mijn beleving altijd beter dan geen reactie.
Houdoe en liefs,
Anne
