Het is een paar weken na de dood van George Ffloyd en de wereld staat op z’n kop. Alle ellende, alle protesten, alle oproepen, alle meningen, het is zoveel dat het me verdooft. Ik maak mezelf gek met gedachten als: ‘ik zong ooit ook ‘Hankie-pankie-shang-hai’, ben ik dus eigenlijk een racist?’ tot: ‘hoe kan het dat ik vrijwel alleen maar blanke mannen heb gedate?’, en: ‘waarom heb ik eigenlijk alleen maar witte mensen op zangles?’
“Actions speak louder then words.”
Tja. Als je me langer volgt, weet je dat ik goed over gevoelens kan kletsen. Dat is vaak heel waardevol.
Maar nu niet.
Het is niet genoeg.
Het is tijd om uit de rol te stappen van het ‘gevoelige naïeve slachtoffer van de boze wereld’, de passieve rol die ik mezelf af en toe aan lijk te meten.
Met lichtelijk knikkende knieën begin ik aan dit verhaal. Om een beginnetje te maken, voor mezelf en voor andere witte mensen, die misschien ook niet weten waar ze moeten beginnen. Wordt deze blog een succes? Ga ik er de wereld mee veranderen? Waarschijnlijk niet. Maar het is in ieder geval een poging.
Met de beste bedoelingen, ga ik een aantal uitspraken delen die mij inspireren om over te gaan tot actie. Daarnaast vind je in de grijze vlakken wat voorbeelden van mijn ‘white fragility’ en ‘white privilege’. Omdat ik weet dat velen van jullie zich erin herkennen.
Heb je toevoegingen, tips, ideeën om de wereld nog een beetje mooier te maken, dan zie ik ze graag in een reactie!
1. “Whatever you are not changing, you are choosing.”
Quote van Laurie Buchanan, schrijfster.
Vorig jaar zag ik Zwarte Pieten in Breda. Van top tot teen, pikzwart. Daar schrok ik, inmiddels weten we toch allemaal wel dat dat niet meer kan? Ik sprak me erover uit op Facebook, vroeg hoe ik de gemeente hierop aan kon spreken en… deed niets. Want ‘ik wist niet of ik wel de juiste persoon was om dat te doen’, ‘er zijn al heel veel andere mensen die dit oppakken’ en ‘ik ben niet slim genoeg om een goede brief te sturen naar politieke mensen’.
Geen actie ondernemen, betekent dat je de situatie accepteert zoals-ie is.
Toen de schok van de zwarte pieten in Breda na een paar dagen was weggezakt, ging ik weer door met mijn leven, vrat wat kruidnoten en liet het weer een beetje los. Lekker makkelijk. Ik verkoos mijn eigen comfort boven de verandering die ik graag zou willen zien.
Of nouja. Ik was op dat moment ook bezig met of en hoe ik mijn deadline zou halen. Maar toch.
Op de todolijst: een brief schrijven aan de gemeente Breda, zodat Zwarte Piet niet nóg langer onnodig voor discussie zorgt en mensen kwetst. (Check. Inmiddels gedaan, als je het ook wil doen, kan je hier een voorbeeldbrief bekijken.)
2. “Niet oplossen, maar bijdragen.”
Quote uit ‘Flow Magazine’ in een artikel over duurzaamheid.
Midden in de nacht, veilig in bed, fluister ik tegen mijn vriend: “Ik vind het gewoon zo moeilijk. Hoe vaker we het over onrecht hebben, hoe ingewikkelder het wordt en hoe meer ik denk dat de wereld eigenlijk gewoon slecht is en ik dat niet aan kan. Dan ben ik eigenlijk liever dood. Dat is makkelijker dan al die problemen op te moeten lossen van de heeeele wereld, die zich allemaal vanuit het verleden hebben opgehoopt.”
Ik weet niet hoe het met jou zit, maar als ik denk aan het oplossen van hedendaagse problemen (kan bijvoorbeeld ook gendergelijkheid zijn, of het millieu, maar ik blijf in dit geval even bij racisme), krijg ik het benauwd.
De problemen zijn te groot, te complex en ik voel me niet in staat ze op te lossen. Want hoe zou dat moeten? Zou ik dan in de politiek moeten? Al mijn geld af moeten staan aan goede doelen? Het risico lopen om tijdens een demonstratie in een gevecht te belanden? Al mijn werk stoppen en alleen nog maar vrijwilligerswerk doen bij organisaties die tegen discriminatie strijden?
Deze ‘mindset’, zoals we dat in 2020 noemen, zorgt voor onproductieve faalangst: ‘ik doe maar niks, want ik kan het toch niet oplossen’.
Herkenbaar?
En heb je ook door hoe belachelijk het eigenlijk is?
Want we weten allemaal: elk stapje is er een. En iedereen kan een stapje zetten, hoe klein ook. Door mensen aan te spreken als er racistische grappen worden gemaakt bijvoorbeeld, of door de manier waarop je je kinderen opvoedt (hier een blog met tips over opvoeden en racisme). Of door je niet altijd te omringen met mensen die op je lijken – zowel in het echt als op tv – maar ook eens wat nieuwsgieriger te zijn naar anderen.
Op de todolijst: elke keer als ik ga piekeren, dat signaleren en vervangen door de gedachte: welk micro-stapje kan ik nu wél nemen? En die stap ook daadwerkelijk zetten. (Check. Bijvoorbeeld door vandaag überhaupt alweer een poging te wagen om deze blog te schrijven.)
3. “Bewustwording is de eerste stap naar verbetering.”
Oké, niet heel bescheiden, maar het is mijn eigen quote. Ik gebruik ‘m tegen leerlingen die zichzelf bekritiseren als er iets verkeerd gaat.
Terwijl ik bezig ben met deze blog, plaats ik een oproep op social media. Ik wil graag een donkere schrijfster vragen om – tegen betaling – feedback te geven over wat ik schrijf en eventueel aanvullingen te geven. Binnen mijn 1000 volgers is er NIEMAND die me direct kan koppelen. Terwijl ik er over nadenk, realiseer ik me ineens dat het aantal mensen in mijn omgeving met een donkere huid überhaupt op twee handen te tellen zijn. Hoe kan ik ooit hebben gedacht dat racisme in Nederland niet meer voorkwam, terwijl ik me in een behoorlijk witte bubbel begeef?
Omdat ik tot nu toe vrijwel niks heb gemerkt van discriminatie, dacht ik ‘dat het wel meeviel’. Zelfs nu (terwijl de wereld in rep en roer is door de dood van George Floyd) ben ik geneigd te denken: maar de politie is toch goed? Die zijn toch opgeleid en weten toch precies wanneer ze wel of geen geweld toe moeten passen, en op wat voor manier? Ze gaan toch niet donkere mensen express pijn doen? Dat is toch raar? Wie doet dat nou?
Ik moet zeggen, me verdiepen in de wereld van racisme, is niet echt iets waar ik me op verheug. Het is confronterend en pijnlijk en deprimerend. Maar me erin verdiepen is wel de manier om uiteindelijk te kunnen bijdragen aan een samenleving waarin huidskleur niet meer van invloed is.
Op de todolijst: me laten informeren. De podcast van Damn Honey met Sylvana Simons beluisteren (check, aanrader) en het boek ‘Hallo witte mensen‘ te lezen. Via deze website vind je nog meer inspiratie.
4. “If you assume that there is no hope, you guarantee that there will be no hope. If you assume that there is an instinct for freedom, that there are opportunities to change things, then there is a possibility that you can contribute to making a better world.”
Quote van Noam Chomsky.
De boze reacties op de facebookpagina van ‘In de Buurt Breda’ van mijn mede-stadsbewoners over de demonstatie dit weekend, maken me bang. Ik voel het bloed wegtrekken uit mijn hoofd en grijp snel naar de bank. “Misschien moet ik toch maar niet gaan”, zeg ik, “de kans is vrij aanwezig dat ik de spanning niet trek en flauwval.”
De laatste tijd ben ik actief in opkomen voor ‘dingen’. Dat wordt gewaardeerd. Tegelijkertijd word ik ook gebombardeerd met goedbedoelde adviezen als:
- “Je kan het gedrag van een ander niet veranderen.”
- “Laat nare opmerkingen van je afglijden.”
- “Gewoon negeren, sommige mensen zijn nou eenmaal zo”
Ik snap het. Met deze manier van denken, bespaar je jezelf een heleboel tijd, energie en aandacht. Dat is in sommige gevallen goed. (Daarom weerhoud ik me er inmiddels ook van om in discussie te gaan met mensen die op geen enkele manier open staan voor een écht gesprek. Oftewel: een gesprek waarin er ook daadwerkelijk naar elkaar geluisterd wordt.)
Maar.
Er zijn zoveel momenten waarop het wél kan, zoveel mensen die wél kunnen veranderen! Ik riep een paar jaar geleden ook: “Zwarte Piet is niet racistisch, het is een kinderfeest!” en een paar maanden geleden nog: “Pff, white privilege, alsof mijn leven makkelijk is ofzo!”.
Mensen kunnen wél veranderen. We dachten eerder dat de aarde plat wat. Dat het slim was handen af te hakken als iemand iets gestolen had. Dat roken in de trein een goed idee was. Dat het belachelijk was om mondkapjes te dragen in het dagelijks leven.
Op de todolijst: de hoop niet verliezen. Op een actieve manier de negativiteit niet ‘laten winnen’, door bijvoorbeeld ook positieve berichten te delen.
5. “”I want you to admit that there is such a thing as white privilege.”
Quote van Jon Stewart.
Terwijl ik fanatiek door social media scroll, sla ik alles op wat met racisme te maken heeft. Ik klik en swype alsof mijn leven ervan af hangt. De links zijn nog niet eens geopend en aandachtig doorgenomen en toch voel ik me moe en zelfs een tikkeltje voldaan. Ik neem een slok van mijn thee en open daarna een totaal nutteloos artikel over de ‘walk-in’ koelkast van Kim Kardashian.
‘White privilege’. De eerste keer dat ik erover hoorde was ik beledigd. Alsof iemand me vertelde dat al mijn geluk me zomaar kwam aanwaaien omdat ik wit was. Alsof ik altijd alleen maar dankbaar zou moeten zijn en nooit zou mogen klagen of me niet ongelukkig zou mogen voelen.
Het voelde alsof ik door het erkennen van mijn ‘white privilege’ niet trots zou mogen zijn op mezelf, op alles wat ik gedaan had, hoe ik me ontwikkeld had. Alsof het van mij ‘minder knap’ was, dat ik iets van mijn leven wist te maken.
Ik was enorm op mijn teentjes getrapt.
Inmiddels weet ik, ik ben privileged. Extreem priviliged. Omdat ik wit ben.
Ik heb altijd rolmodellen gezien, op tv, in de krant. Toen ik werd betrapt zonder kaartje in de trein, keek ik onschuldig en kwam ik ermee weg. Mijn collega’s zagen er over het algemeen precies zo uit als ik. Mijn barbies hadden enigszins dezelfde kleur als ik. Mij werd niet gevraagd ‘waar ik oorspronkelijk vandaan kwam’. Hoewel aan de donkere kant, sloot huidkleurig ondergoed redelijk aan bij mijn huidskleur. Als ik aan de telefoon mijn naam zeg, hoef ik ‘m niet nog drie keer te herhalen. Bij de douane word ik niet in de gaten gehouden. Als ik in de tram sta, laten mensen hun tassen hangen, in plaats van ze stevig vast te pakken. Wanneer er wordt gediscussieerd over racisme, kan ik denken: pfff, ingewikkeld. Ik ga wat anders doen.
Want ik loop geen gevaar. Ik niet, mijn familie niet, mijn vrienden niet.
Ik kan twee weken doen over een blog over dit onderwerp. Omdat ik de mogelijkheid heb mijn telefoon aan de kant te leggen en ‘wat gezelligs’ te gaan doen.
Op de todolijst: dankbaar zijn en blijven voor mijn privileges. Niet alleen de witte, maar ook al die andere die ik ‘geniet’.
En daarnaast. Mezelf alsnog af en toe een dikke vette schouderklop geven. Want, zelfs met al die privileges is het leven alsnog behoorlijk uitdagend af en toe en ik breng het er toch best oké van af.
En dat is het voor nu, voor hier…
Er valt nog zo veel te zeggen. Te discussiëren. Te verbeteren. Voor nu is dit hetgeen wat ik kan doen. Ik leer ook, elke dag opnieuw. Hopelijk durf jij dat ook. Dat is een mooi begin, vind ik.
Liefs.
Anne
Het eerste waar blank en gekleurd mee moet beginnen is RESPECT tonen voor elkaar. Nederland is een land met vele culturen en vele huidskleuren . Op dit moment maakt de ene groep het leven van de ander moeilijk , door wat ze horen in de media. Beelden , straatnaambordjes, sinterklaasintochten en winkels worden veranderd of vernield door raddraaiers met allerlei huidskleuren. En waarom ? Op die manier dwing je geen respect af, maar beginnen de mensen je juist te haten ( ook de mensen die het vantevoren niet deden ). Respect moet je verdienen. Een goede baan vinden moet je verdienen door jouw talent en jouw opleiding. En dat geldt voor alle huidskleuren. Ja, ik ben blank . En nee, ik heb geen hekel aan gekleurde mensen. Maar ik heb wel een serieuze hekel aan raddraaiers en opruiende taal , waar mensen als een kudde koeien door geleid worden, zonder dat ze zelf nadenken. Dit gebeurt vaak ook voor een oorlogsperiode. Er wordt onvrede gekweekt, mensen worden met denkbeelden bestookt en voor je het weet is het echt mis.
Om het blog van Anne zoals hier boven maar door te zetten en i.p.v. te denken ‘laat maar’ bij het lezen van deze reactie ga ik toch reageren. Ik vermoed dat je het nu niet over Nederland hebt want hier zijn alle BLM demonstraties vredig verlopen, er zijn geen winkels vernield of standbeelden in het water gegooid. En waarom zou dat niet mogen? Ooit was Hitler aan de macht en vonden velen dat een goed idee. Nu kan je een hakenkruis niet zomaar ergens ophangen. Tijden en inzichten veranderen zo ook als het gaat om slavenhandel en de rijkom die Nederland daarmee verdient heeft. Over het verdienen van een goede baan, je moet dan wel uitgenodigd worden op de sollicitatie. Er zijn genoeg onderzoeken te vinden waarin de conclusie is dat bijvoorbeeld Mark wel wordt uitgenodigd maar Hazan met precies hetzelfde C.V. niet. Hoe moet die persoon die baan dan ‘verdienen’ volgens jou? Je gebruikt ook de term blank, waarschijnlijk doe je dit bewust terwijl je weet dat er vanwege de historie van deze naam aanstoot aan genomen word. Waarom doe je dit? Wat wordt er je afgenomen als je de term wit gaat gebruiken? Waarom zou je bewust ervoor kiezen mensen te kwetsen? Ook met zoiets als Sinterklaas? Als je nu weet dat er een hele groep mensen geraakt wordt door Zwarte Piet, is het voor jou dan vasthouden aan iets kleins zoveel waard dat het per sé moet blijven? Het is niet zo dat in de geschiedenis zaken nooit veranderd zijn. Mocht je werken als vrouw en getrouwd zijn, nog niet zo lang geleden was dat ondenkbaar! En nu vinden we het toch heel normaal dus blijkbaar kunnen we wel veranderen…..
ik gebruik het woord blank, omdat dit een normale benaming is voor een witte huidskleur. Ik gebruik het woord gekleurd, omdat er veel verschillende tinten huidskleuren zijn. Door de snelheid en felheid waarmee jij op mij reageert, begrijp ik dat elke reactie die ik geef niet door jou geaccepteerd zal worden. Hiermee sluit ik ook deze discussie af.
Hallo Desiree,
Zoals je zelf al aangeeft zijn er veel verschillende huidskleuren. Hoe deze post nu overkomt is dat er alleen blank/wit en “de rest” bestaat. Je zegt immers: blank is een ander woord voor wit, en met gekleurd gooi je alle andere huidskleuren op een hoop. Daarmee zet je blank/wit dus op een podium, maakt het belangrijker dan de rest door de witte huidskleur specifiek te noemen en ontneem je iedereen die niet wit is de waarde van zijn/haar huidskleur.
Hetzelfde geldt voor het gebruik van het woord blank zelf: door daar niet de kleur te gebruiken die het impliceert, wit, impliceer je al dan niet bewust dat wit de standaard/superieur is.
Dit klinkt allemaal wellicht als kleine dingen, maar de keuze van woorden kan een enorm verschil maken! Ik denk dat we allemaal wel eens in een situatie geweest zijn dat we door iemand tegen diens bedoeling in gekrenkt zijn, terwijl die persoon met een kleine verandering in woorden dit had kunnen voorkomen. Het gaat hier niet om wat je wettelijk gezien niet wel en niet zou mogen zeggen, maar nadenken of je de ervaring van mensen van een andere huidskleur dan je eigen huidskleur belangrijk vind, en zo ja hun feedback (zonder discussie) accepteren en erheen handelen.
Voordat mensen zich aangevallen voelen ik de discussie wil toch benoemen niemand hier het bestaan van racisme ontkent en niemand het niet afkeurt. Dat is erg fijn! We zitten 90% in de zelfde richting.
Het gaat hier puur om de vorm waarin we uiting geven aan ons ongenoegen of waarin we de wereld wereld een stapje verder willen helpen.
Geweld tijdens demonstraties is af te keuren zonder dat je het oneens bent met de boodschap van die demonstratie. Woordkeuze (wit/blank) is misschien een kleine bijdrage, maar wel weer een bijdrage.
Maar of je je nou ergert aan de rellen, of het wel of niet meedoen met zelfs de kleinste stapjes om de zaak vooruit te helpen, laat je niet te veel afleiden van de kern van de zaak waarin we racisme massaal afkeuren.
Fijne reactie, dankjewel hiervoor. Ik wilde al meteen mensen gaan verdedigen en emotioneel doen, maar ik denk dat je de spijker op z’n kop slaat.
@ andere Anne, ik denk dat Desirée niet bewust het woord ‘blank’ gebruikt, nog niet iedereen is op de hoogte van de lading van dat woord. (Gisteren gebruikte een donkere spreker het namelijk ook nog tijdens de demonstratie.)
Nogmaals, ik denk dat het doel van iedereen die hier boven reageert hetzelfde is en waardoor ‘het vuur’ waarmee de berichten geschreven lijken te zijn, al maakt dat het gesprek niet altijd makkelijker.
Fijne reactie, dankjewel hiervoor. Ik wilde al meteen mensen gaan verdedigen en emotioneel doen, maar ik denk dat je de spijker op z’n kop slaat.
@ andere Anne, ik denk dat Desirée niet bewust het woord ‘blank’ gebruikt, nog niet iedereen is op de hoogte van de lading van dat woord. (Gisteren gebruikte een donkere spreker het namelijk ook nog tijdens de demonstratie.)
Nogmaals, ik denk dat het doel van iedereen die hier boven reageert hetzelfde is en waardeer ‘het vuur’ waarmee de berichten geschreven lijken te zijn. Al maakt het het gesprek niet altijd makkelijker, we zijn blijkbaar duidelijk allemaal geraakt door wat er speelt,
Heb je gelijk in. Ik hoor en lees dit zo overal dat het voor mij vanzelfsprekend is geworden. Is niet voor iedereen. Als het te fel over kwam, excuus daarvoor, net als de mogelijke naamsverwarring.
Ik vind het zo pijnlijk om steeds te lezen dat je respect moet verdienen terwijl je dat in mijn ogen al verdiend door te bestaan. Verliezen door daden kan altijd.
Geen zorgen, ik snap je heel erg goed! Ik ben het ook helemaal met je eens dat respect de standaard is, dat je je niet eerst hoeft te bewijzen. (En inderdaad, dat je het door daden dan wel kan verliezen.)
En fel, tja, ik denk dat je ‘gepassioneerd’ schreef en begrijp dat wel.
(Ik probeer verder dus ook niet te oordelen over goed of fout haha, vind het vooral ‘ingewikkeld’ en waardeer het dat je de moeite neemt te reageren!)
Sorry als ik te fel overkwam, dat was niet mijn bedoeling. Ik vind het heel jammer dat daarmee ook de discussie direct wordt gesloten. Had het prettig gevonden als je me inderdaad had aangesproken hierop en gevraagd had of we op een meer open manier de discussie aan konden gaan. Want daar sta ik echt voor open. Vandaar ook mijn vragen aan je. (Snelheid snap ik even niet, het was puur toeval dat ik online was. Oh, misschien dacht je dat ik de Anne van het blog ben! Nee, een toevallige naamgenoot. We hebben nogal een populaire naam! Had ik even duidelijk over moeten zijn, dus bij deze.)